ಈ ಶಾಸನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚಿತ್ತಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ನಾಗವಿ, ತ್ರಿಪುರುಷ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದ ಚತುರ್ಭುಜ ಶಾಸನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು 'ಕರ್ನಾಟಕ' ಎಂಬ ಪದದ ಆರಂಭಿಕ ದಾಖಲಿತ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಕ್ರಿ.ಶ. 1056 ರ ಹಿಂದಿನದು ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶದ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿದ್ದ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜ ಸೋಮೇಶ್ವರ I ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮುಖ್ಯ ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಮಾಧವಪ್ಪರಸನನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ 'ಸಂಧಿ ವಿಗ್ರಹಾಧಿಪತಿ' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಈ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.
ತ್ರಿಪುರುಷ ದೇವಾಲಯವು ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಶಿವನ ಆರಾಧನೆಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದೊಳಗೆ ಈ ಶಾಸನದ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಚಾಲುಕ್ಯರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ನಾಗವಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಮಧುಸೂದನ ದಂಡನಾಯಕನ ಉಲ್ಲೇಖವು ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶದೊಂದಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರು ಕಲೆ, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ಪೋಷಕತ್ವಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 'ಘಟಿಕಸ್ಥಾನ' ಅಥವಾ 'ಘಟಿಕಸ್ಥಾನ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಕಲಿಕೆಯ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಾಗವಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತ್ರಿಪುರುಷ ದೇವಾಲಯವು ಈ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಶಾಸನವು 11 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದ ಮುಂದುವರಿದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಾಸನದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆಯಾಗಿ ಅದರ ಭಾಷಾ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು 'ಕರ್ನಾಟಕ' ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಅದರ ಜನರ ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ತ್ರಿಪುರುಷ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳವು ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಗತಕಾಲದ ಶ್ರೀಮಂತ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುವ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು, ಪುರಾತತ್ತ್ವಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
'ನಾಗವಾಪಿ' ಅಥವಾ 'ನಾಗವಲಿ' ಎಂಬ ಹೆಸರು 'ನಾಗ' ಎಂದರೆ ಹಾವು ಮತ್ತು 'ವಾಪಿ' ಎಂದರೆ ಕೊಳ' ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ಇದು ಪಟ್ಟಣವು ಜಲ ಕ್ರೀಡೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜಲಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಹೆಸರು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪವಾದ ನಾಗವಿಯಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು.
ಈ ಮಾಹಿತಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಅಥವಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಿಂದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಅದರ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ವಿವರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ನಾಗವಿಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಆರಂಭಿಕ ದಾಖಲಿತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೇಳುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಾಸನವನ್ನು ನೋಡಲು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ತ್ರಿಪುರುಷ ದೇವಾಲಯ, ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅವಶೇಷಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಭೂದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಗವಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
Nagavi, Chittapur Taluk, Kalaburagi District, Tripurusha Temple, Chalukyan Period, Kannada Script, Karnataka, 1056 AD, Chalukya King Someshwara I, Dhyaalukya Dynasty, Madhavapparasa, Sandhi Vigrahadhipati, Ancient University, Archaeological Survey of India, Educational Hub, Cultural Heritage, Linguistic Significance, Historical Site, Archaeological Site, Medieval India, Snake Pool, Nagavali, Historical Inscription, Academic Complex, Ghatikasthan, Kalyana Chalukya Dynasty, Patronage of Art, Religious Center, Tourist Attraction, Local Guide,
